Het is darmkankermaand en daarom besteden we in het bijzonder aandacht aan rectumkanker, ook wel endeldarmkanker genoemd. Dit is één van de meest voorkomende vormen van kanker in Nederland. Wat zijn de symptomen? Hoe ziet het behandeltraject eruit? Onze specialisten leggen het uit.
“Een deel van de patiënten die wij zien, heeft geen symptomen. Zij komen in het ziekenhuis terecht dankzij het bevolkingsonderzoek op darmkanker”, aldus Arjan Verschoor, internist-oncoloog. “Als patiënten wel symptomen hebben, zijn dat bijvoorbeeld verandering in de stoelgang, rectaal bloedverlies, loze aandrang, bloedarmoede door ijzergebrek of buikpijn. Om een diagnose te stellen, ondergaan patiënten vaak in eerste instantie een colonoscopie. Dit is een onderzoek waarbij we met een kleine camera in de darm kunnen kijken. Hierbij worden dan ook biopten genomen; we halen weefsel weg om te onderzoeken. Ook wordt er een MRI-scan gedaan om de lokale uitgebreidheid te beoordelen. Daarnaast wordt een CT-scan gemaakt om te beoordelen of er uitzaaiingen zijn.”
Behandelplan op maat
Als uit de onderzoeken blijkt dat een patiënt inderdaad endeldarmkanker heeft, wordt er een behandelplan op maat gemaakt. Hierbij zijn diverse zorgprofessionals, maar ook de patiënt nauw betrokken. Het behandelplan hangt af van de plek en de grootte van de tumor. Vaak is een operatie nodig, eventueel in combinatie met bestraling en/of chemotherapie.
Daphne Roos, oncologisch chirurg, vertelt: “Soms wordt een directe operatie geadviseerd. Maar in andere gevallen moet er eerst een zogenaamde voorbehandeling, zoals een bestraling, worden gegeven. Dit doen we bijvoorbeeld om een tumor kleiner te maken, zodat deze succesvoller chirurgisch kan worden verwijderd. Soms is het zo dat een tumor zo goed reageert op de voorbehandeling dat deze verdwenen lijkt. Als dat het geval is, doen we onderzoek om dit te bevestigen. Als een tumor echt verdwenen is, wordt een intensieve controle gedaan om dat te blijven monitoren.”
Kijkoperatie met de Da Vinci Robot
Over het algemeen worden chirurgische ingrepen voor endeldarmkanker met een kijkoperatie (laparoscopie) gedaan. Daphne: “In het Reinier de Graaf ziekenhuis opereren we alle patiënten sinds 2016 op de Da Vinci Robot. Dit is een apparaat waarmee je de endeldarm verwijdert middels een kijkoperatie, maar waarbij er extra voordelen zijn ten opzichte van een ‘gewone kijkoperatie’. Die voordelen zijn bijvoorbeeld een 3D-camerabeeld, een 10 keer vergroot beeld waardoor je de kleinste details ziet en de chirurg kan in een meer ontspannen houding zitten, omdat deze achter een zogenaamde console (cockpit) zit.”
Nazorg
In Reinier de Graaf worden nagenoeg alle patiënten met endeldarmkanker volgens een versneld hersteltraject begeleid na de operatie. Daphne legt uit: “Zo proberen we de verstoorde balans door een ingreep zo snel mogelijk te herstellen, zodat de patiënt zo min mogelijk stress heeft en vlot beter kan worden. Dat betekent dat hij of zij direct na de operatie weer mag eten en drinken, maar ook al uit bed mag komen en lopen. De opnameduur in het ziekenhuis is tussen de 4 en 7 dagen, afhankelijk van de uitgebreidheid van de operatie. Het verdere herstel doet de patiënt thuis en duurt tussen de 6 weken en 3 maanden, afhankelijk van een heleboel factoren. Als zich een complicatie voordoet bijvoorbeeld, kan het herstel worden vertraagd. Na de operatie bespreken we de weefseluitslag op de polikliniek en worden nacontroles gedaan om eventuele uitzaaiingen vroegtijdig te kunnen opsporen en hopelijk behandelen.”
Tijdens een behandeltraject worden patiënten intensief begeleid door onze gespecialiseerd oncologieverpleegkundigen en verpleegkundig specialisten. Ghislaine Horsman is gespecialiseerd oncologieverpleegkundige. “Mijn rol is tot nu toe met name de begeleiding tijdens een palliatieve behandeling, bijvoorbeeld de uitleg over de chemotherapie of immuuntherapie, het nabellen na een kuur en ik ben het aanspreekpunt als casemanager bij vragen of problemen. Dit kunnen medische problemen zijn, zoals koorts, misselijkheid of diarree na een kuur, maar ook ander soort vragen, bijvoorbeeld op psychosociaal gebied, vermoeidheid, voeding. Heel divers dus. Of ik begeleid patiënten tijdens de voorbehandeling met chemotherapie voorafgaand aan de operatie.”